پرش به محتوا 
فصل عنکبوت در استرالیا به زمانی در ماه‌های گرم سال گفته می‌شود که عنکبوت‌ها فعالیت بیشتری دارند و بیشتر از همیشه دیده می‌شوند. این پدیده طبیعی با شرایط آب و هوایی مانند گرما و رطوبت و همچنین چرخه‌های تولید مثل این موجودات در ارتباط است و باعث می‌شود برخی گونه‌های خاص بیشتر به چشم بیایند. بسیاری از مردم غیربومی که قصد مهاجرت یا اخذ ویزای استرالیا را دارند، کنجکاو هستند که زمان اوج عنکبوت در استرالیا دقیقا چه موقع است، آیا همه عنکبوت‌ها خطرناک هستند و آیا پدیده‌هایی مانند باران عنکبوت واقعیت دارد یا افسانه است.
در این مقاله از مجله رانیکا، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که فصل عنکبوت ها استرالیا چه مواردی را شامل می‌شود، کدام عنکبوت‌ها در این کشور شاخص‌تر هستند و چه نقش مهمی در طبیعت دارند. برای اینکه با این بخش از حیات وحش استرالیا بهتر آشنا شوید و با آگاهی، نگرانی‌های احتمالی خود را کاهش دهید، خواندن ادامه این مطلب را از دست ندهید.
فصل عنکبوت در استرالیا چیست؟
فصل عنکبوت در استرالیا به دوره زمانی می‌گویند که در آن فعالیت و مشاهده عنکبوت‌ها با گونه‌های خاص، به دلیل چرخه‌های تولید مثلی و سایر عوامل محیطی افزایش می‌یابد. این دوره، یک بازه زمانی ثابت و تقویمی نیست، بلکه بیشتر با ماه‌های گرم‌تر سال همزمان است. برای اینکه این مورد را بهتر درک کنید، در ابتدا باید با فصل‌ها در استرالیا آشنا شوید:
- تابستان از دسامبر تا فوریه
- پاییز از مارس تا می
- زمستان از ژوئن تا آگوست
- و بهار از سپتامبر تا نوامبر
بنابراین بهار و تابستان زمان پیک فصل عنکبوت در استرالیا شناخته می‌شوند. اطلاع از فصل حضور عنکبوت‌ها در استرالیا برای ساکنان، بازدیدکنندگان و کسانی که قصد مهاجرت به این کشور را دارند، بسیار مهم است.
عوامل محیطی مشخصی در شدیدتر شدن فعالیت برخی گونه‌های عنکبوت نقش دارند. به عنوان مثال، برای عنکبوت‌های بسیار خطرناک تار قیفی (Funnel-web spiders)، هوای گرم همراه با بارندگی شدید و رطوبت بالا، شرایط مناسبی برای زندگی و جفت‌گیری به‌وجود می‌آورد. گاهی فصل فعالیت این نوع از عنکبوت‌های استرالیا ممکن است به دلیل خشکی طولانی‌مدت هوا با تاخیر آغاز شود. عنکبوت‌های نر تار قیفی، که طبق گزارش‌ها تا شش برابر سمی‌تر از ماده‌ها هستند، در شب‌های مرطوب و گرم برای یافتن جفت، فعالیت و جابجایی زیادی از خود نشان می‌دهند.
چرا اطلاع از فصل عنکبوت در استرالیا اهمیت دارد؟
این افزایش فعالیت و تحرک شاید در نگاه اول توجه شما را جلب نکند، ولی وقتی صحبت از حملات عنکبوت در استرالیا خصوصا از گونه‌های سمی مانند عنکبوت تار قیفی به میان می‌آید، اطلاع از زمان اوج عنکبوت در استرالیا به یک ضرورت تبدیل می‌شود.
بارندگی‌های شدید که بیشتر با فصل‌های گرم و مرطوب همراه هستند، نه تنها فعالیت جفت‌گیری را تحریک می‌کنند، بلکه با تخریب لانه‌های زیرزمینی عنکبوت‌ها یا بالا آمدن سطح آب، آن‌ها را به جستجوی پناهگاه‌های جدید، ازجمله ورود به مناطق مسکونی و خانه‌ها، سوق می‌دهند. این موضوع احتمال برخورد ناخواسته با انسان را افزایش می‌دهد و به همین دلیل اطلاع از آن برای افرادی که قصد مهاجرت به استرالیا و زندگی در این کشور را دارند، بسیار مفید است.
باران عنکبوت در استرالیا (بالونینگ عنکبوت‌ها)
یکی از پدیده‌های طبیعی نادر و در عین حال خیره‌کننده در استرالیا، “بارش عنکبوت‌ها” یا آن طور که شناخته می‌شود، بالونینگ عنکبوت‌ها است. این رویداد زمانی اتفاق می‌افتد که هزاران یا حتی میلیون‌ها عنکبوت کوچک، به نظر می‌رسد که از آسمان در حال باریدن هستند و تارهای ابریشمی آن‌ها مناطق وسیعی را مانند یک پوشش سفید و نازک در بر می‌گیرند. این پدیده، هرچند با فصل عنکبوت ها استرالیا به معنای افزایش فعالیت عمومی متفاوت است، اما تحت شرایط خاص آب و هوایی رخ می‌دهد.
این رفتار در واقع یک روش جالب برای مهاجرت و پراکندگی عنکبوت‌ها، خصوصا عنکبوت‌های جوان و سبک‌وزن است. آن‌ها با تنیدن رشته‌های تار ابریشمی و رها کردن خود به دست باد، می‌توانند با استفاده از جریان‌های هوایی به مناطق جدید و مناسب‌تری برای زندگی منتقل شوند. دلایل اصلی که منجر به وقوع این پدیده می‌شوند را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- تخریب یا غیرقابل سکونت شدن زیستگاه‌های زمینی عنکبوتی در اثر شرایط آب و هوایی نامساعد، مانند وقوع سیلاب یا بارندگی‌های بسیار شدید
- افزایش ناگهانی رطوبت هوا و تغییرات محسوس در دمای محیط
- بلند شدن و انتقال هوایی این تارهای سبک و عنکبوت‌های متصل به دلیل وزش بادهای نسبتا قوی
باران عنکبوت در کدام مناطق استرالیا رایج‌تر است؟
بارش یا باران عنکبوت در استرالیا بیشتر در ایالت‌های نیو ساوت ولز و ویکتوریا، به‌خصوص در مناطق روستایی کوچک و کم‌جمعیت، و اغلب پس از باران‌های سنگین و وقوع سیلاب‌ها، گزارش شده است. این پدیده بیشتر در زمان‌های خاصی از سال، به‌ویژه در ماه‌های می (اردیبهشت-خرداد) و آگوست (مرداد-شهریور)، در مناطق دورافتاده‌تر استرالیا مشاهده می‌شود و با زمان اوج عنکبوت در استرالیا برای برخی گونه‌ها ممکن است تداخل زمانی داشته باشد.
آیا باران عنکبوت استرالیا خطرناک است؟
با این که منظره‌ای که می‌بینید در نگاه اول شاید برای شما کمی نگران‌کننده یا حتی ترسناک به نظر برسد، اما مهم است بدانید که بیشتر عنکبوت‌هایی که در پدیده “باران عنکبوت” مشارکت دارند، برای انسان بی‌ضرر هستند و نیش سمی خطرناکی ندارند. آقای مارتین رابینسون، پژوهشگر محیط زیست از موزه استرالیا، نیز تایید کرده است که این گروه‌های بزرگ از عنکبوت‌های استرالیا که به این شکل جابجا می‌شوند، سمی یا مضر نیستند.
آن‌ها در واقع به دنبال یافتن مکانی خشک و امن برای ادامه زندگی هستند و پس از مدت کوتاهی در محیط جدید پراکنده می‌شوند. این پدیده، نمونه‌ای خیلی جالب از استراتژی بقا و پراکندگی طبیعی در دنیای این موجودات است و به هیچ عنوان نشانه‌ای از یک “تهاجم” عنکبوتی نیست.
اقدامات لازم در هنگام وقوع پدیده بارش عنکبوتی در استرالیا
برای افرادی که احتمال دارد از مشاهده این پدیده احساس ناراحتی یا اضطراب کنند، یا شاید فوبیای عنکبوت داشته باشند، توصیه‌های متداولی وجود دارند:
- در هنگام وقوع این پدیده در فضاهای بسته مانند خانه بمانند، درها و پنجره‌ها را بسته نگه دارند.
- در صورت نیاز می‌توان از حشره‌کش‌های طبیعی و دوستدار محیط زیست برای دور کردن آن‌ها از محیط داخلی خانه استفاده کرد.
- افرادی که قصد سفر یا برنامه‌ریزی برای ویزای استرالیا و اقامت در مناطق روستایی را دارند، با اطلاع از این پدیده‌های طبیعی می‌توانند آمادگی بیشتری داشته باشند.
پدیده‌های مشابه بارش عنکبوتی در استرالیا
پدیده بارش عنکبوت که در استرالیا رخ می‌دهد، اگرچه بسیار جالب و دیدنی است، اما تنها نمونه از بارش‌های عجیب جانوری در نقاط مختلف جهان به‌شمار نمی‌رود. جدول زیر، برخی دیگر از این پدیده‌های طبیعی جالب و دلایل احتمالی وقوع آن‌ها را در کشورهای دیگر به صورت خلاصه مقایسه می‌کند.
| پدیده طبیعی | مکان وقوع | دلیل وقوع |
| بارش عنکبوت‌ها | استرالیا | مهاجرت به دلیل سیل و باد |
| بارش ماهی | هندوراس | طوفان‌های شدید و انتقال ماهی به خشکی |
| بارش قورباغه | مکزیک | جریان‌های قوی باد و بارندگی |
انواع گونه‌های عنکبوتی در استرالیا
استرالیا به داشتن تنوع زیستی بسیار غنی شهرت دارد و این قاعده شامل حال عنکبوت‌ها نیز می‌شود. برآوردها نشان می‌دهند که حدود 10,000 گونه مختلف عنکبوت در این قاره زندگی می‌کنند که ممکن است در فصل عنکبوت در استرالیا دیده شوند. با وجود این گستردگی قابل توجه در انواع عنکبوت‌های استرالیا، تعداد گونه‌هایی که برای سلامت انسان خطر جدی ایجاد می‌کنند، بسیار اندک است. تنها 2 گونه از عنکبوت‌های بومی استرالیا، که از آن‌ها به عنوان عنکبوت‌های کشنده با تارهای قیفی یاد می‌شود، قادر به ایجاد آسیب کشنده در انسان هستند، اما خوشبختانه پادزهر موثر برای نیش آن‌ها به سرعت در دسترس قرار گرفته است.
خطرآفرینی عنکبوت‌ها برای انسان‌ها در استرالیا به مراتب کمتر از خطرات ناشی از مارها، کوسه‌ها و حتی زنبورها است. این موضوع به ما نشان می‌دهد که هر چند رعایت احتیاط و اطلاع از زمان اوج عنکبوت در استرالیا ضروری است، اما ترس بیش از حد و نامتناسب از تمامی عنکبوت‌ها در این کشور احتمال دارد با واقعیت‌های آماری همخوانی نداشته باشد. وجود پادزهر برای گونه‌های بسیار خطرناک مانند عنکبوت تار قیفی، نقش بسیار مهمی در کاهش شدید تلفات و آسیب‌های جدی ناشی از گزش آن‌ها در دهه‌های اخیر داشته است.
استرالیا زیستگاه گونه‌های متعدد و متنوعی از عنکبوت‌ها است که برخی از آن‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مانند اندازه، سم یا رفتار، شهرت جهانی یافته‌اند. شناخت این گونه‌ها باعث می‌شود تا با محیط زیست این کشور بیشتر آشنا شوید و بتوانید در زمان فصل عنکبوت در استرالیا، به نکات ایمنی پایبند باشید.
1. عنکبوت تار قیفی سیدنی (Sydney Funnel-Web Spider – Atrax robustus)
این عنکبوت از سمی‌ترین گونه‌های جهان و یکی از انواع عنکبوت سمی استرالیا است و در مناطق اطراف سیدنی یافت می‌شود. بدنی براق و سیاه به طول 1 تا 5 سانتی‌متر دارد (نمونه نر “هرکول” با 7.9 سانتی‌متر به‌عنوان بزرگترین نمونه). در مکان‌های تاریک و مرطوب مانند زیر سنگ‌ها و شکاف درختان زندگی می‌کند. هوای گرم و مرطوب و بارندگی شدید، فعالیت آن‌ها، به‌ویژه نرهای بسیار سمی‌تر را در شب برای جفت‌گیری افزایش می‌دهد و ممکن است آن‌ها را به سمت خانه‌ها بکشاند. نیش این عنکبوت بسیار قوی است و پیش از تولید پادزهر در سال 1981، عامل 13 مرگ گزارش‌شده بود، اما پس از آن هیچ مورد مرگی ثبت نشده است.
2. عنکبوت پشت قرمز (Redback Spider – Latrodectus hasselti)
عنکبوت پشت‌قرمز، خویشاوند نزدیک عنکبوت بیوه سیاه، دومین عنکبوت خطرناک استرالیا به شمار می‌رود و در سراسر این قاره، حتی در محیط‌های شهری و خانه‌ها، پراکنده است. زهر این عنکبوت قوی است و می‌تواند باعث درد شدید و علائم عصبی شود، هرچند اثرات نیش آن چند ساعت بعد ظاهر می‌شوند. با وجود سمی بودن، گزش آن به ندرت کشنده است و اغلب به درمان پزشکی خاصی نیاز ندارد، مگر در صورت بروز عفونت یا تشدید علائم. پادزهر برای نیش این گونه نیز موجود است و آگاهی از آن در زمان اوج عنکبوت در استرالیا اهمیت دارد.
3. عنکبوت شکارچی (Huntsman Spider)
عنکبوت‌های شکارچی به دلیل اندازه بزرگ (گستردگی پاها) و حضورشان در خانه‌ها و باغ‌های سراسر استرالیا شناخته شده‌اند. با وجود ظاهر گاهی ترسناک، این عنکبوت‌های استرالیا عموماً برای انسان بی‌خطر هستند و در صورتی که تحریک نشوند یا احساس خطر نکنند، آزاری نمی‌رسانند و سمی به معنای خطرناک برای انسان ندارند. آن‌ها شکارچیان سریعی هستند و با تغذیه از حشراتی مانند سوسک‌ها، در کنترل جمعیت آفات، خصوصا در طول فصل عنکبوت ها استرالیا، نقش مهمی دارند.
4. عنکبوت دریچه ای غول آسا (Giant Trapdoor Spider – Euoplos dignitas)
این گونه که از بزرگترین عنکبوت های استرالیا در خانواده خود محسوب می‌شود، اخیرا در جنگل‌های کوئینزلند کشف شده است. ماده‌های این عنکبوت دریچه‌ساز می‌توانند تا 5 سانتی‌متر طول بدن داشته باشند و تا 20 سال عمر کنند. آن‌ها در سوراخ‌هایی در زمین که ورودی‌اش را با برگ می‌پوشانند زندگی کرده و شب‌ها به شکار حشرات می‌پردازند. نیش این عنکبوت زهردار و دردناک است، اما برای انسان کشنده نیست. به دلیل تخریب زیستگاه‌های جنگلی، این گونه ممکن است در معرض خطر انقراض قرار داشته باشد.
بزرگترین عنکبوت‌ها در استرالیا و جهان
در حالی که در طول فصل عنکبوت در استرالیا ممکن است با گونه‌های بزرگی مواجه شوید، بزرگترین گونه‌های شناخته‌شده در جهان در مناطق دیگری یافت می‌شوند. نام بزرگترین عنکبوت‌های استرالیا (بر اساس نمونه‌های شاخص ثبت‌شده) را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- عنکبوت تار قیفی سیدنی (نمونه نر “هرکول”)
- عنکبوت شکارچی (گونه‌های استرالیایی با جثه بزرگ)
- عنکبوت دریچه‌ای غول‌آسا
بزرگترین عنکبوت جهان و دیگر گونه‌های غول‌پیکر نیز، موارد زیر را شامل می‌شوند:
- عنکبوت خرچنگی بزرگ (بزرگترین از نظر طول پا)
- عنکبوت پرنده‌خوار جالوت (بزرگترین از نظر وزن)
- عنکبوت پرنده‌خوار صورتی برزیلی
- عنکبوت آذینی هندی
- عنکبوت شتری (از راسته Solifugae)
جنگل عنکبوت در استرالیا
اصطلاح جنگل عنکبوت یک تعریف علمی مشخص برای یک اکوسیستم ثابت در استرالیا ندارد، بلکه بیشتر به مناطقی با تراکم بالای موقتی یا دائمی عنکبوت‌های استرالیا اشاره دارد. این پدیده ممکن است پس از رویدادهایی مانند “باران عنکبوت در استرالیا” (که طی آن زمین و درختان با تار پوشیده می‌شوند) یا در مکان‌هایی با تجمع طبیعی بالای این موجودات، مانند برخی روستاها دیده شود، که دیدن تصاویر آن به شناخت فصل عنکبوت ها استرالیا کمک می‌کند.
عنکبوت‌ها در استرالیا تقریبا در همه نوع زیستگاهی یافت می‌شوند، از جمله جنگل‌های بارانی وسیع مانند دین‌تری (Daintree Rainforest)، به دلیل تنوع زیستی بالا، میزبان گونه‌های بی‌شماری از عنکبوت‌ها هستند. همچنین بسیاری از گونه‌ها با زندگی در کنار انسان سازگار شده‌اند، عنکبوت‌های تار قیفی سیدنی مکان‌های تاریک و مرطوب را ترجیح می‌دهند، پشت‌قرمزها در باغچه‌ها و انبارها رایج‌اند و عنکبوت‌های شکارچی اغلب در داخل خانه‌ها و باغ‌ها دیده می‌شوند.
بنابراین به جای یک “جنگل عنکبوت” خاص، شاهد پراکندگی گسترده عنکبوت‌ها در زیستگاه‌های متنوعی در سراسر این قاره هستیم که این سازگاری بالا، حضور فراوان آن‌ها را خصوصا در زمان اوج عنکبوت در استرالیا توجیه می‌کند.
تاثیر فصل عنکبوت در استرالیا بر اکوسیستم این کشور
عنکبوت‌ها، علی‌رغم ترسی که گاهی در برخی افراد ایجاد می‌کنند، تاثیر مفیدی در اکوسیستم‌های متنوع استرالیا می‌گذارند. با آغاز فصل گرم و حضور عنکبوت‌ها، این تاثیرات مثبت بر محیط زیست نیز برجسته‌تر می‌شوند.
کنترل طبیعی آفات توسط عنکبوت ها در استرالیا
یکی از اصلی‌ترین نقش‌های عنکبوت‌ها در طبیعت، کنترل طبیعی جمعیت حشرات است. بیشتر عنکبوت‌های استرالیا به عنوان شکارچیان عمومی عمل کرده و با تغذیه از طیف وسیعی از حشرات، به محدود شدن تعداد آن‌ها، از جمله آفات باغی و خانگی، کمک زیادی می‌کنند. این کنترل طبیعی که شامل شکار حشرات مضر و گاهی برخی حشرات دیگر می‌شود، بخشی از تعادل پیچیده و ضروری اکوسیستم به‌شمار می‌رود. به عنوان مثال، عنکبوت شکارچی (Huntsman Spider) با استفاده از سرعت و چابکی خود، در کنترل جمعیت سوسک‌ها و سایر حشرات در محیط‌های انسانی و طبیعی موثر است.
کاربردهای رو به افزایش سم عنکبوت در استرالیا
سم عنکبوت‌ها که ترکیبات شیمیایی بسیار پیچیده‌ای با صدها جزو مختلف هستند، به منبعی ارزشمند برای تحقیقات علمی و کاربردهای نوین تبدیل شده‌اند. این سموم طبیعی پتانسیل استفاده در علم پزشکی و همچنین در تولید نسل جدیدی از آفت‌کش‌های انتخابی و سازگار با محیط زیست را دارند. با توجه به این که سیستم عصبی حشرات با مهره‌داران (از جمله انسان) تفاوت‌های زیادی دارد، برخی از ترکیبات موجود در سم عنکبوت می‌توانند به طور خاص بر روی حشرات مضر و آفات کشاورزی تاثیر بگذارند، بدون آنکه برای انسان، حیوانات دیگر یا گیاهان خطر جدی ایجاد کنند. این ویژگی، آن‌ها را به گزینه‌ای امیدوارکننده برای توسعه آفت‌کش‌های دوستدار محیط زیست تبدیل کرده است.
عنکبوت ها به عنوان مدل های مهم در تحقیقات زیست شناسی استرالیا
عنکبوت‌ها به دلایل مختلف، به عنوان سیستم‌های نمونه مهمی در بسیاری از پژوهش‌های زیست‌شناسی عمل می‌کنند و درک ما را از پدیده‌های طبیعی افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، تحقیقات انجام شده توسط ناسا نشان داده است که قرار گرفتن عنکبوت‌ها در معرض مواد شیمیایی گوناگون، بر ساختار تارها و شیوه تنیدن آن‌ها تاثیر می‌گذارد که می‌تواند به عنوان یک شاخص زیستی مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات بر روی گونه‌هایی مانند رتیل‌های آبی نیز به درک بهتر فرآیندهای تکامل رنگ‌ها و سازگاری‌های محیطی کمک کرده است.
سخن پایانی
شناخت درست فصل عنکبوت در استرالیا و اطلاع از زمان اوج عنکبوت در استرالیا به شما کمک می‌کند تا با نگرانی بسیار کمتری با این موجودات که بخشی از طبیعت این کشور هستند، روبه‌رو شوید. همانطور که در این مقاله خواندید، فصل عنکبوت ها استرالیا با افزایش فعالیت آن‌ها همراه است، اما بسیاری از این موجودات نه تنها بی‌خطر، بلکه برای اکوسیستم مفید نیز هستند و پدیده‌هایی مانند “باران عنکبوت” نیز بخش نادری از چرخه طبیعی زندگی آن‌ها به‌حساب می‌آید.
با دانستن اینکه برای تعداد بسیار کمی از گونه‌های واقعا خطرناک، پادزهرهای موثری وجود دارند و با رعایت نکات پیش‌پا افتاده ایمنی، می‌توان با آرامش خاطر از طبیعت زیبا و منحصربه‌فرد استرالیا لذت برد. اگر در مورد جنبه‌های زندگی در استرالیا یا تحصیل در این کشور به اطلاعات و راهنمایی‌های بیشتری نیاز دارید، کارشناسان مجموعه رانیکا همواره آماده پاسخگویی و ارائه مشاوره تخصصی به شما هستند.
سوالات متداول
۱. چه زمانی فصل عنکبوت در استرالیا شروع می‌شود؟
فصل عنکبوت در استرالیا به طور مشخص با شروع ماه‌های گرم‌تر، یعنی از ابتدای بهار (حدود سپتامبر) آغاز شده و در طول تابستان (تا فوریه) به اوج خود می‌رسد. در این دوره، فعالیت و مشاهده عنکبوت‌ها به دلیل شرایط مناسب برای تولید مثل و سایر عوامل محیطی افزایش می‌یابد.
۲. آیا همه عنکبوت‌های استرالیا خطرناک هستند؟
خیر، خطرات عنکبوت‌های استرالیا برای انسان زیاد نیست. در واقع، کمتر از 50 گونه خطرناک شناخته شده و فقط 2 گونه (مانند عنکبوت تار قیفی سیدنی) می‌توانند گزش کشنده داشته باشند که خوشبختانه برای آن‌ها نیز پادزهر وجود دارد.
۳. فصل گرم در استرالیا چه تاثیری بر افزایش تعداد عنکبوت‌ها دارد؟
فصل گرم و حضور عنکبوت‌ها در استرالیا کاملا با هم مرتبط هستند. هوای گرم‌تر، شرایط مناسبی برای فعالیت‌های تولید مثلی و چرخه‌های زندگی بسیاری از گونه‌های عنکبوت فراهم می‌کند که باعث افزایش مشاهده و فعالیت آن‌ها، به خصوص در ماه‌های بهار و تابستان (همزمان با زمان اوج عنکبوت در استرالیا)، می‌شود.
